οικονομία

Ο μέσος λογαριασμός των νοικοκυριών στις 27 χώρες της ΕΕ αυξήθηκε, μεταξύ 2021-2022 κατά 14,5 %, ενώ οι λιανικές τιμές για νέα συμβόλαια ενέργειας στις πρωτεύουσες της Ευρώπης αυξήθηκαν κατά 76% την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με την έκθεση της Eurelectric, την ίδια ώρα οι  κυβερνήσεις της Ευρώπης διέθεσαν 646 δις ευρώ για να προστατέψουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από τις επιπτώσεις της κρίσης. Σε ότι αφορά τη βιομηχανία η παραγωγή αλουμινίου, ψευδαργύρου και πυριτίου της ΕΕ μειώθηκε κατά 35-45% με κίνδυνο οριστικού κλεισίματος μεταλλουργείων, το 2022.

Οι απώλειες ωστόσο δεν ήταν για όλους. Οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου καρπώθηκαν τεράστια κέρδη. Συγκεκριμένα το 2022 τα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου ανήλθαν σε 195 δις ευρώ αυξημένα κατά 268% σε σχέση με τα μέσα κέρδη της περιόδου 2017-2021 που ήταν 53 δις ευρώ. Αυξημένα αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό ήταν τα κέρδη των ενεργειακών εταιρειών κοινής ωφέλειας αν και κορυφαίες ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η EDF και η Uniper κατέγραψαν πολύ μεγάλες ζημιές.

Όπως αναφέρει η μελέτη της Eurelectric τα κέρδη των ενεργειακών εταιρειών κοινής ωφέλειας (χωρίς να υπολογίζονται οι ζημιές της EDF και της Uniper) ανήλθαν σε 15 δις ευρώ αυξημένα κατά 25% σε σχέση με τον μέσο όρο των κερδών της περιόδου 2017-2021 που ήταν 12 δις ευρώ.

Ωστόσο οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας αντιμετώπισαν κρίση ρευστότητας λόγω των τεράστιων αναγκών σε εξασφαλίσεις(collaterals) και είναι ενδεικτικό ότι χρειάστηκε να διατεθούν 148 δις ευρώ από τις κυβερνήσεις για την κάλυψη των αναγκών ρευστότητας των εταιρειών κοινής ωφέλειας.

Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης εμπόδισαν την ομαλή λειτουργία των αγορών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αγορά επόμενης ημέρας της Ιβηρικής η δραστηριότητα μειώθηκε κατά 53% το 2022 σε σχέση με το 2021, ενώ δεν υπάρχει καμία δραστηριότητα στη ρουμανική αγορά από τον Αύγουστο του 2022 όταν υιοθετήθηκε ειδικό διάταγμα έκτακτης ανάγκης. Όσο δε για τη λήψη τελικών επενδυτικών αποφάσεων για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων αυτές μειώθηκαν κατά 59% το 2022 σε σχέση με το 2021.

Σύμφωνα με την έκθεση της Eurelectric σήμερα τα σημάδια ανακούφισης από την κρίση είναι εμφανή. Οι  τιμές του φυσικού αερίου πέφτουν και ακολουθούν οι τιμές χονδρικής του ρεύματος. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας ακολούθησαν τα θεμελιώδη της αγοράς, ωστόσο εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από το 2019.

Συγκεκριμένα η μέση τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στις αγορές επόμενης ημέρας διαμορφώνεται σήμερα στα 100 ευρώ/MWh, όταν το 2019 ήταν στα 46ευρώ/MWh, ενώ η μέση τιμή του φυσικού αερίου είναι στα 40,9 ευρώ/MWh, ενώ το 2019 ήταν στα 14,6 ευρώ/MWh.

Όσο δε για τις τιμές λιανικής αν και έχουν αποκλιμακωθεί παραμένουν 58% υψηλότερες σε σχέση με το 2021.

Η Eurelectric με την έκθεσή της προτείνει μείωση των φόρων και των εισφορών που επιβάλλονται στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, αναθεώρηση των τιμολογίων και παροχή κινήτρων όπως οι μηχανισμοί ευελιξίας, για τη δημιουργία «προληπτικών» επενδύσεων, που εξασφαλίζουν επάρκεια τροφοδοσίας χωρίς να είναι συνεχώς αναγκαίες.

Σημειώνει δε ότι για τη χρηματοδότηση των τεράστιων επενδύσεων που απαιτούνται στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να διατεθούν ειδικά κονδύλια από την Ευρωπαική Ένωση και ζητεί τη δημιουργία ενός φιλόδοξου Power Infrastructure Deal καθώς θεωρεί ότι έως το 2030 θα πρέπει να διπλασιαστεί η εγκατεστημένη ισχύς στο σύνολο των τεχνολογιών παραγωγής.