Ενώ είναι κοινός τόπος για οκτώ στους δέκα ότι  η ακραία φορολόγηση καπνού και προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη οδηγεί σε έξαρση το παράνομο εμπόριο.

Τα ευρήματα αυτά προκύπτουν από έρευνα της εταιρείας Povaddo που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της PhillipMorris International (PMI) που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε ειδική εκδήλωση στο Παρίσι.

Στο επίκεντρο της έρευνας σε περισσότερους από 14.000 Ευρωπαίους μεταξύ 14 χωρών (Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχική Δημοκρατία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Λιθουανία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ισπανία και Ουκρανία) εστιάστηκε στο ποια είναι η γνώμη των πολιτών σχετικά με τις αποφάσεις χάραξης πολιτικής για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού και νικοτίνης.

Δυσαρέσκεια για τους χειρισμούς από την ΕΕ

Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι περισσότεροι από τους μισούς (55%) εκτιμούν ότι «η Ε.Ε. δεν επικεντρώνεται στα πιο πιεστικά ζητήματα της επικαιρότητας επειδή αναλώνεται σε άλλα, λιγότερο σημαντικά ζητήματα».

Στην πεντάδα των ζητημάτων που απασχολούν τους Ευρωπαίους είναι το κόστος ζωής και ο πληθωρισμός, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η μετανάστευση, η γενικότερη οικονομική κατάσταση και το περιβάλλον/κλιματική αλλαγή.

Μάλιστα οι πολίτες των 13 κρατών μελών που συμμετέχουν στην έρευνα έχουν αρνητικές απόψεις σχετικά με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ και τον αντίκτυπο που αυτές έχουν με τους Έλληνες να είναι οι πλέον αρνητικοί αφού το 79% πιστεύει ότι οι αποφάσεις των Βρυξελλών δεν λαμβάνουν υπόψη τις οικονομικές επιπτώσεις στα κράτη μέλη, το 77% ότι δεν εξετάζει τις πιθανές απρόβλεπτες συνέπειες και το 77% ότι στο παρελθόν έχει εγκρίνει αποφάσεις με αρνητικές συνέπειες για τα κράτη μέλη.

Μάστιγα για τα φορολογικά έσοδα το παράνομο εμπόριο καπνού

Σε ό,τι αφορά το παράνομο εμπόριο καπνού, οι απώλειες του οποίου με βάση τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν κυμάνθηκαν στα 10-15 δισεκ. ευρώ το 2022 και στην Ελλάδα στα 519 εκατ. ευρώ, οι επιπτώσεις του είναι σε μεγάλο βαθμό αντιληπτές και κατανοητές, ακόμη και αν το μέγεθος του ζητήματος υποτιμάται. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας:

·        Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων (88%) έναντι 80% των απαντήσεων που έδωσαν συνολικά οι συμμετέχοντες στην έρευνα πιστεύει ότι ακραίες φορολογικές αυξήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των παράνομων πωλήσεων καπνού καθώς οι καπνιστές στρέφονται σε άλλες πηγές για να αγοράσουν φθηνότερο καπνό και προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη.

·        Το 85% στην Ελλάδα- έναντι 77% των Ευρωπαίων- συμφωνεί ότι το παράνομο εμπόριο καπνού και προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη στερεί σημαντικά φορολογικά έσοδα από τις κυβερνήσεις.

·        Το 80% των Ελλήνων συμφωνεί ότι η απαγόρευση ορισμένων προϊόντων καπνού και νικοτίνης δεν θα οδηγήσει ουσιαστικά σε μείωση της κατανάλωσης. Αντ' αυτού, οι καταναλωτές θα αναζητήσουν αυτά τα προϊόντα στη μαύρη αγορά.

·        Το 73% των ερωτηθέντων συμφωνεί και το 79% στην Ελλάδα πιστεύει ότι  το παράνομο εμπόριο καπνού και προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές συνέπειες στην ασφάλεια και τη δημόσια υγεία στη χώρα.

·        Το 69% των ερωτηθέντων και το 70% στην Ελλάδα συμφωνεί ότι  το παράνομο εμπόριο καπνού και προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη υπονομεύει τις προσπάθειες αποτροπής της πρόσβασης των ανηλίκων στα προϊόντα αυτά.

·        Το 65% των ερωτηθέντων, το 62% στην Ελλάδα συμφωνεί ότι το  παράνομο εμπόριο καπνού και προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη υπονομεύει τις προσπάθειες μείωσης των ποσοστών καπνίσματος.

·        Το 61% των ερωτηθέντων, το 68% στην Ελλάδα,  συμφωνεί ότι το παράνομο εμπόριο καπνού καθιστά λιγότερο πιθανό για τους ενήλικους καπνιστές είτε να σταματήσουν πλήρως το κάπνισμα είτε να υιοθετήσουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, εξασφαλίζοντας συνεχή προμήθεια φθηνών τσιγάρων.

Οι ερωτηθέντες πιστεύουν, επίσης, ακράδαντα ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη το παράνομο εμπόριο κατά τη συζήτηση φορολογικών και ρυθμιστικών θεμάτων:

• Το 74% των ερωτηθέντων, 76% στην Ελλάδα, πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το παράνομο εμπόριο ως απρόβλεπτη συνέπεια κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη ρύθμιση και τη φορολόγηση του καπνού και των προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη.
• Το 71% και το 76% στην Ελλάδα πιστεύει ότι η εξάλειψη του παράνομου εμπορίου καπνού και προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη αποτελεί βασική συνιστώσα της πολιτικής για τον έλεγχο του καπνού.

Παρά τις ισχυρές αυτές απόψεις σχετικά με τον ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίζει το παράνομο εμπόριο στις συζητήσεις χάραξης πολιτικής, μόνο το ήμισυ (56%) πιστεύει επί του παρόντος ότι «η Ε.Ε. λαμβάνει δεόντως υπόψη την πιθανότητα οι αποφάσεις της να ενθαρρύνουν στην πραγματικότητα άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο ή/και χαμηλότερο εισόδημα να αναζητήσουν παράνομα προϊόντα».

Επιστημονική τεκμηρίωση για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού

Ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία που αφορούν στα εναλλακτικά προϊόντα καπνού  με τους Ευρωπαίους πολίτες να συμφωνούν ότι αποτελούν αποτελεσματικές εναλλακτικές λύσεις για τα παραδοσιακά τσιγάρα και ότι η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τις ανεπιθύμητες συνέπειες οποιασδήποτε φορολογικής πολιτικής που εφαρμόζεται σε αυτά.

Σχεδόν επτά στους 10 συμφωνούν ότι θα πρέπει να υπάρχει επιστημονική και τεκμηριωμένη ενημέρωση στους ενήλικες καπνιστές για τις εναλλακτικές λύσεις, το 67% συμφωνεί ότι οι κυβερνήσεις μπορούν να συνεισφέρουν στη βελτίωση της δημόσιας υγείας υιοθετώντας πολιτικές που ενθαρρύνουν τους ενήλικους καπνιστές που δεν είναι διατεθειμένοι να σταματήσουν εντελώς το κάπνισμα να υιοθετήσουν καινοτόμα υποκατάστατα καπνού, τα οποία είναι ενδεχομένως λιγότερο επιβλαβή σε σχέση με τη συνέχιση του καπνίσματος. Το 67% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η ΕΕ θα πρέπει να αφιερώσει χρόνο και πόρους για την εξάλειψη του καπνίσματος ενθαρρύνοντας όλους τους καπνιστές είτε να σταματήσουν εντελώς το κάπνισμα είτε να υιοθετήσουν μια επιστημονικά τεκμηριωμένη και λιγότερο επικίνδυνη εναλλακτική λύση.

Επίσης, το 52% των καταναλωτών τσιγάρων/παραδοσιακών προϊόντων καπνού συμφωνούν ότι εάν τα υποκατάστατα καπνού – όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ο θερμαινόμενος καπνός ή τα προϊόντα από του στόματος κατανάλωσης νικοτίνης – φορολογούνταν και τιμολογούνταν όπως και τα τσιγάρα, θα ήταν λιγότερο πιθανό να εξετάσουν το ενδεχόμενο να υιοθετήσουν την εναλλακτική λύση (συγκριτικά, 30% διαφωνούν και 19% δηλώνουν αβέβαιοι).