οικονομία

Βασικός μοχλός η διαρκής βελτίωση των δημοσιονομικών

Αναλυτικά, η αναθεώρηση των προοπτικών σε θετικές για τις μακροπρόθεσμες αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας αντανακλούν την προσδοκία της Scope για μια διαρκής μείωση του δείκτη χρέους της γενικής κυβέρνησης τα επόμενα χρόνια. Η αναμενόμενη μείωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας, η οποία ήταν ένας εκ των βασικών μοχλών της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας από τη Scope τον περασμένο Αύγουστο, οφείλεται στην ευνοϊκή δυναμική του και την περαιτέρω μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, συμπεριλαμβανομένων ισχυρότερων πρωτογενών πλεονασμάτων από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως.

Επιπλέον, η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs), παράλληλα με τις ιδιωτικοποιήσεις συστημικών τραπεζών, υποστηρίζουν την ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τέλος, η υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, που διευκολύνονται από τα ευρωπαϊκά προγράμματα ενισχύουν την ανθεκτικότητα και την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας.

Ο δείκτης δημόσιου χρέους της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε από το υψηλό του 207% του ΑΕΠ το 2020, φθάνοντας προς το 161,9% στα τέλη του 2023, σηματοδοτώντας μια σημαντική μείωση κατά 45 π.μ., υποχωρώντας ήδη αρκετά χαμηλότερα από τα προ πανδημίας επίπεδα επίπεδα του 180,6%. στα τέλη του 2019. Η ισχυρή ανάκαμψη από το δεύτερο τρίμηνο του 2020, παράλληλα με τον αυξημένο πληθωρισμό, οδήγησαν την αξιοσημείωτη πτώση του δείκτη δημόσιου χρέους και φαίνεται αρκετά βιώσιμη η διατήρηση της πτωτικής τροχιάς του χρέους, ακόμη και με πιο ήπιο ρυθμό.

Πλέονασμα 2,5% του ΑΕΠ το 2025-2027

Η Scope εκτιμά πως ο δείκτης δημόσιου χρέους θα υποχωρήσει στο 151,9% έως τα τέλη του 2024, προτού υπάρξει μια περαιτέρω αποκλιμάκωση στο 130,7% έως το 2029. Εάν πραγματοποιηθεί, αυτό θα αντιπροσωπεύει τον χαμηλότερο δείκτη δημόσιου χρέους της Ελλάδας από την έναρξη της ελληνικής κρίσης (πρώτο τρίμηνο του 2010). Οι εκτιμήσεις της Scope για το χρέος της Ελλάδας έχουν ενισχυθεί λόγω της συνεχιζόμενης δημοσιονομικής υπεραπόδοσης, καθώς η κυβέρνηση μπορεί να επιτύχει, εάν όχι να υπερβεί τον στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος του 2024, ύψους 2,1% του ΑΕΠ. Η Scope έχει επικαιροποιήσει περαιτέρω τις μεσοπρόθεσμες παραδοχές του πρωτογενούς ισοζυγίου και τώρα αναμένει η κυβέρνηση να επιτύχει πλεόνασμα 2,5% του ΑΕΠ το 2025-2027, από την προηγούμενη συντηρητική υπόθεση μόνο ενός 1% πλεόνασμα.

Η συνεχής έμφαση των αρχών στη διατήρηση της δημοσιονομικής σύνεσης προσφέρει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη για την επίτευξη και τη διατήρηση των αυξημένων στόχων πρωτογενούς πλεονάσματος ενόψει των επόμενων εκλογών, χωρίς απρόβλεπτους κλυδωνισμούς. Αυτό συμβαίνει παρά τις μειωμένες προϋποθέσεις και την ενισχυμένη ανεξαρτησία της χάραξης πολιτικής μετά την έξοδο της Ελλάδας από τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής και την ενισχυμένη εποπτεία. Τα πρωτογενή πλεονάσματα ευθυγραμμίζονται με τα μέτρια ονομαστικά δημοσιονομικά ελλείμματα που ανέρχονται κατά μέσο όρο στο 0,8% του ΑΕΠ την περίοδο 2024-29.

Οι προβλέψεις για το χρέος της Scope προϋποθέτουν επί του παρόντος ανάπτυξη 2% φέτος, 1,8% το 2025 και 1,4% κατά μέσο όρο από το 2026 έως το 2029. Αυτή η πρόβλεψη είναι ωστόσο συγκριτικά αισιόδοξη, χωρίς να αντικατοπτρίζει επί του παρόντος καμία ύφεση σε μεσοπρόθεσμη βάση. Επιπλέον, η Scope υποθέτει ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 2,2% το 2024-29, από μόλις -0,4% από το 2012-2021.

Τι δείχνει το αρνητικό σενάριο για το χρέος

Οι καθοδικοί κίνδυνοι για αυτό το οικονομικό σενάριο περιλαμβάνουν: i) οποιαδήποτε απότομη οικονομική ύφεση. ii) μια απροσδόκητη επιστροφή σε χαμηλό πληθωρισμό. iii) μια νέα σοβαρή αύξηση των επιτοκίων δανεισμού. και/ή iv) απροσδόκητη και ουσιαστική αποδυνάμωση της δημοσιονομικής θέσης. Για παράδειγμα, σε ένα δυσμενές οικονομικό σενάριο δύο συνεχόμενων ετών ύφεσης κατά την περίοδο 2024-25, το ελληνικό χρέος μπορεί να φτάσει το 172% του ΑΕΠ έως το 2025.

Καταλύτης η αλλαγής σελίδας για τις τράπεζες

Ο δεύτερος μοχλός της αναθεώρησης του outlook σε θετικό είναι η συνεχιζόμενη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η ενισχυμένη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη μείωση των NPLs. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στον κλάδο σε ενοποιημένη βάση μειώθηκαν σημαντικά από 49,2% τον Ιούνιο του 2017, στο 7% τον Μάρτιο του 2024. Αυτή η μείωση υποστηρίχθηκε από τις τιτλοποιήσεις με την εγγύησηείναι του σχεδίου «Ηρακλή» (HAPS) – το οποίο εισήχθη εκ νέου τον περασμένο Νοέμβριο και διαρκεί τουλάχιστον μέχρι τον Δεκέμβριο του τρέχοντος έτους. Η Scope αναμένει ότι ο δείκτης NPL θα συνεχίσει να μειώνεται καθώς οι τράπεζες παραμένουν δεσμευμένες σε μια περαιτέρω εξυγίανση των ισολογισμών τους. Ωστόσο, τα NPLs παραμένουν σε αυτό το στάδιο πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο (1,9% στο πρώτο τρίμηνο του 2024) και επιπλέον παραμένουν στο σύστημα ακόμη και αν δεν αναφέρονται από επίσημα στατιστικά στοιχεία.

Ταυτόχρονα, η κερδοφορία έχει βελτιωθεί από τα τέλη του 2021 λόγω της μείωσης των προβλέψεων για ζημίες από δάνεια, τα αυξημένα μη επαναλαμβανόμενα κέρδη από χρηματοοικονομικές πράξεις και μέσων αντιστάθμισης κινδύνου, καθώς και της αύξησης των εσόδων από τόκους που επωφελούνται από τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού. Τα κεφάλαια CET1 σε όλο το σύστημα ενισχύονται επίσης. Στο πρώτο τρίμηνο του 2024, διαμορφώθηκαν στο 16,2% επί των σταθμισμένων στοιχείων ενεργητικού, έναντι 13% στα χαμηλά του 2021.

Από την άλλη, τα εγχώρια κρατικά ομόλογα που κατέχουν οι τράπεζες, τα υπόλοιπα μετοχικά μερίδια που κατέχει το κράτος στις τράπεζες (ΕΤΕ, Attica) και οι κρατικές εγγυήσεις στο πλαίσιο του «Ηρακλή» υπογραμμίζουν τον υψηλό δεσμό κράτους τραπεζών, αντανακλώντας μια συνεχιζόμενη πιστωτική ανησυχία.

Οι ιδιωτικοποιήσεις των τραπεζών, παράλληλα με τη μείωση των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων, μειώνουν την προβλήματα που κληρονομήθηκαν από την ελληνική κρίση και μειώνουν σε ένα βαθμό τους δεσμούς κράτους-τραπεζών - υποστηρίζοντας την αλλαγή των προοπτικών.

Ο τελευταίος μοχλός της αναθεώρησης του outlook είναι η ενισχυμένη μακροοικονομική σταθερότητα μετά τις κρίσεις των τελευταίων 15 ετών, οι συνεχείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις, που έχουν στηρίξει τις οικονομικές προοπτικές.

Σύμφωνα με τη Scope διατηρήθηκε η πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις μέσω του «Ελλάδα 2.0», του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόσφατα μια θετική προκαταρκτική αξιολόγηση σχετικά με το τέταρτο αίτημα καταβολής 2,3 δισ. ευρώ σε δάνεια στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης. Από την άλλη βέβαια, οι επενδύσεις στην ελληνική οικονομία παραμένουν χαμηλές – 14% του ΑΕΠ στο πρώτο τρίμηνο του 2024 – κάτι που είναι ωστόσο ισχυρότερο από τα επίπεδα του 2019 που δε ξεπερνούν το 11%.Οι συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις ενδέχεται να αυξήσουν με την πάροδο του χρόνου την αναπτυξιακή δυναμικής της οικονομίας που εκτιμάται επί του παρόντος στο 1% ετησίως. Ισχυρότερη ονομαστική οικονομική ανάπτυξη αναμένεται τα επόμενα χρόνια, εν μέρει λόγω του εναρμονισμένου πληθωρισμού στο 2,7% το 2024 και 2,8% το 2025, μετά από το 4,2% πέρυσι.

Η ανεργία επίσης μειώθηκε στο 10,6% του ενεργού εργατικού δυναμικού έως τον Μάιο του τρέχοντος έτους - από το υψηλό 20,2% του Ιουνίου του 2020 – στα χαμηλότερα επίπεδά της από το 2009, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλότερα από τους μέσους όρους της ΕΕ του 6% το Μάιο του 2024. Η Scope βλέπει την ανεργία να μετριάζεται στο 10,6 % κατά μέσο όρο για φέτος, προτού υποχωρήσεις ελαφρώς στο 10,2% έως το 2025, υποστηριζόμενη από τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη.