επικαιρότητα

Οι εκπρόσωποι επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να εντείνουν τη συνεργασία για ισχυρότερη ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης, στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας και στο Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο Καινοτομίας. Η Κομισιόν επιδιώκει να φέρει τα Δυτικά Βαλκάνια πιο κοντά στην ΕΕ και δημιούργησε ένα σύνολο εργαλείων και μέσων για την επιτάχυνση της σύγκλισης της περιοχής.

Η τελευταία πρωτοβουλία της ΕΕ, το νέο σχέδιο ανάπτυξης για τα Δυτικά Βαλκάνια, περιλαμβάνει στήριξη για την ενίσχυση της καινοτομίας, της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης και την παροχή περαιτέρω ευκαιριών εκπαίδευσης στους νέους.

Έρευνα και καινοτομία

Οι υπουργοί συζήτησαν τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και του Ευρωπαϊκού Θεματολογίου Καινοτομίας, στα οποία μπορούν να έχουν πλήρη πρόσβαση όλοι οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων, για την προώθηση, την προσέλκυση και τη διατήρηση ταλέντων μέσω της αναβάθμισης των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την καινοτομία.

Οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων διαθέτουν αυξημένους πόρους για την έρευνα και την καινοτομία, ιδίως για τις ερευνητικές υποδομές, τα επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα, την ακαδημαϊκή και επιχειρηματική συνεργασία που διευκολύνει τη μεταφορά τεχνολογίας και την παροχή ευρέος φάσματος μέτρων στήριξης της καινοτομίας. 400 έργα στην περιοχή λαμβάνουν συνολική χρηματοδότηση 140 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ.

Οι προτεραιότητες που απορρέουν από τις στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης, οι οποίες αναπτύσσονται από τους περισσότερους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων, θα δημιουργήσουν συνέργειες εντός των οικονομιών και εντός της περιοχής, δημιουργώντας παράλληλα το περιβάλλον για την ανάπτυξη και διατήρηση ταλέντων.

Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα DIGITAL της ΕΕ θα δημιουργήσουν τους δικούς τους κόμβους ψηφιακής καινοτομίας και θα συμμετάσχουν στο δίκτυο των ευρωπαϊκών κόμβων ψηφιακής καινοτομίας (EDIH), οι οποίοι αποτελούν υπηρεσίες μίας στάσης που υποστηρίζουν εταιρείες και οργανισμούς του δημόσιου τομέα στην αντιμετώπιση των ψηφιακών προκλήσεων και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Τα 18 EDIH από την Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, την Τουρκία και την Ουκρανία πέτυχαν την πρώτη πρόσκληση υποβολής προτάσεων και καλούνται να ενταχθούν στο δίκτυο EDIH. Έως το 2025 κάθε χώρα θα διαθέτει επιχειρησιακούς EDIH έτοιμους να στηρίξουν τις εταιρείες και τον δημόσιο τομέα στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.

Η στήριξη των προτεραιοτήτων της πράσινης μετάβασης και η προώθηση της εφαρμογής του πράσινου θεματολογίου για τα Δυτικά Βαλκάνια θα επιταχύνει τη σύγκλιση της περιοχής με την ΕΕ. Τρεις πόλεις της περιοχής — το Ελμπασάν, η Ποντγκόριτσα και το Σεράγεβο — αποτελούν παραδείγματα ενός νέου μοντέλου διακυβέρνησης της πόλης, ικανό να προωθήσει έναν συστημικό μετασχηματισμό προς την κλιματική ουδετερότητα.

Στόχος τους είναι να είναι κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έως το 2030, λειτουργώντας παράλληλα ως κόμβοι πειραματισμού και καινοτομίας που θα επιτρέψουν σε άλλες πόλεις της περιοχής να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

Η πρόσφατη μελέτη για την ποιότητα του αέρα στις πόλεις των Δυτικών Βαλκανίων, που εκπονήθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής, παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις πηγές και τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία αποτελεί μείζονα πρόκληση στην περιοχή. Τα ευρήματα θα βοηθήσουν τις εθνικές και τοπικές αρχές να αναπτύξουν αποτελεσματικές στρατηγικές για τη μείωση της ρύπανσης.

Οι υπουργικές συζητήσεις επικεντρώθηκαν στην οικοδόμηση ισχυρού δεσμού μεταξύ εκπαίδευσης και καινοτομίας. Αρκετές βασικές πρωτοβουλίες πολιτικής συμβάλλουν ήδη στην επίτευξη αυτού του στόχου, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης, ιδίως της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα πανεπιστήμια, του νέου ευρωπαϊκού θεματολογίου καινοτομίας και του σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027.

Η ενισχυμένη εταιρική σχέση με τα Δυτικά Βαλκάνια στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ επεκτείνεται σε εκπαιδευτικούς οργανισμούς και ιδρύματα σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν συνδέονται με το πρόγραμμα). Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε στρατηγικές δράσεις, όπως η πρωτοβουλία για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, η οποία συγκεντρώνει 64 συμμαχίες ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η επέκταση πρωτοβουλιών όπως το Περιφερειακό Γραφείο Συνεργασίας των Νέων, το GirlsGoCircular, και η ενθάρρυνση της ψηφιακής εκπαίδευσης Hackathons, θα διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην προώθηση της συμμετοχής των νέων στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση μέσω της εκπαίδευσης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στη νεολαία, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού, ιδίως στους τομείς της βαθιάς τεχνολογίας.

Πολιτισμός

Η υπουργική πλατφόρμα για τον πολιτισμό των Δυτικών Βαλκανίων, που δρομολογήθηκε το 2022, επικεντρώνεται στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας στην περιοχή. Οι τομείς αυτοί μπορούν να επωφεληθούν πλήρως από τις ευκαιρίες που προσφέρει το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη», συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος κινητικότητας «Πολιτισμός κινεί την Ευρώπη», το οποίο στηρίζει την κινητικότητα των καλλιτεχνών και των επαγγελματιών του πολιτιστικού τομέα, και της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Από το 2022, οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας των Δυτικών Βαλκανίων έχουν επίσης επωφεληθεί από τη δράση «Πολιτισμός και δημιουργικότητα για τα Δυτικά Βαλκάνια», ένα μεγάλο πρόγραμμα υπό την ηγεσία της UNESCO με τη στήριξη της ΕΕ. Η επέκταση του κόμβου ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς στα Δυτικά Βαλκάνια αποτελεί ένα ακόμη απτό παράδειγμα της δέσμευσής μας για ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας.

Ιστορικό

Με το Θεματολόγιο των Δυτικών Βαλκανίων για την Καινοτομία, την Έρευνα, την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, τη Νεολαία και τον Αθλητισμό, η περιοχή συνεχίζει να κινείται προς στενότερη συνεργασία με την ΕΕ σε αυτούς τους τομείς πολιτικής, συμβάλλοντας έτσι στο θεματολόγιο διεύρυνσης.

Το σχέδιο ανάπτυξης για τα Δυτικά Βαλκάνια έχει ως στόχο να φέρει τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων πιο κοντά στην ΕΕ, προσφέροντας ορισμένα από τα οφέλη της ένταξης της ΕΕ στην περιοχή πριν από την προσχώρηση, τονώνοντας την οικονομική ανάπτυξη και επιταχύνοντας την κοινωνικοοικονομική σύγκλιση. Το σχέδιο υποστηρίζεται από ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο που βασίζεται στις επιδόσεις, τη Διευκόλυνση Μεταρρυθμίσεων και Ανάπτυξης για τα Δυτικά Βαλκάνια. Λειτουργεί με ποσό έως 6 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024-2027.