οικονομία

Να σημειωθεί ότι η έρευνα της ΕΚΤ δίνει τη δυνατότητα έγκαιρης καταγραφής των αντιλήψεων και προσδοκιών των Ελλήνων καταναλωτών για τον πληθωρισμό. Η έρευνα πρόσφατα επέκτεινε την κάλυψή της, προσθέτοντας στις έξι χώρες της ευρωζώνης που ήταν ήδη στο δείγμα (Βέλγιο, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία και Ολλανδία) πέντε ακόμη χώρες τον Ιανουάριο του 2022 (Αυστρία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Πορτογαλία).

Μετά από μια τετράμηνη μεταβατική φάση (build-upphase) για αυτές τις πέντε νέες χώρες, ο στόχος του μεγέθους του δείγματος για καθεμία από αυτές επιτεύχθηκε (1.000 συμμετέχοντες το μήνα για κάθε χώρα) τον Απρίλιο του 2022. Επομένως, από τον Απρίλιο του 2022 η CES συλλέγει σε μηνιαία βάση και ελληνικά δεδομένα σχετικά με τις αντιλήψεις των καταναλωτών για την πορεία των τιμών κατά το περασμένο έτος και τις προσδοκίες για τη μελλοντική τους πορεία

Στο πλαίσιο αυτό, οι μέσες προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών για την ανεργία είναι υψηλότερες από ό,τι στην ευρωζώνη, ενώ οι προσδοκίες σχετικά με το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης είναι κατά μέσο όρο πιο αρνητικές για τους Έλληνες καταναλωτές σε σύγκριση με εκείνους της ευρωζώνης.

Ένας πιθανός λόγος για αυτό το εύρημα είναι ότι οι Έλληνες καταναλωτές έζησαν την κρίση χρέους στην Ελλάδα πριν μερικά χρόνια, η οποία είχε εκτοξεύσει την ανεργία στο 27% και είχε συρρικνώσει το ΑΕΠ κατά 25%. Παρατηρείται πάντως ότι οι προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών σχετικά με την ανεργία και το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης βελτιώθηκαν σημαντικά από τον Απρίλιο του 2022 μέχρι και το Δεκέμβριο του 2023. Συγκεκριμένα, οι προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών για το ποσοστό ανεργίας μειώθηκαν κατά μέσο όρο από 26,1% σε 18,6% και οι προσδοκίες για το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης έγιναν λιγότερο αρνητικές, από -9,7% σε -4,7%.

Οι  προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισμό

Επίσης, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η επίδραση των αντιλήψεων των καταναλωτών για τον (τωρινό) πληθωρισμό στις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό είναι θετική και ισχυρή και στην Ελλάδα και στην ευρωζώνη , ωστόσο, το μέγεθος της μετακύλισης των αντιλήψεων στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό είναι ίσο και στα δύο δείγματα. Οι Έλληνες καταναλωτές ηλικίας 35-54 και 55+ έχουν υψηλότερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε σχέση με τους νεότερους σε ηλικία καταναλωτές (18-34). Αυτό συμβαδίζει με το αντίστοιχο εύρημα στην ευρωζώνη, αν και το μέγεθος των εκτιμώμενων συντελεστών για την Ελλάδα είναι σχεδόν πενταπλάσιο και σχεδόν τετραπλάσιο των αντίστοιχων για την ευρωζώνη.

Παρατηρείται ότι οι προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισμό αυξάνονται όσο μειώνεται το εισόδημα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ευρωζώνη. Παρ’ όλα αυτά, η επίδραση της χαμηλότερης εισοδηματικής ομάδας (1ο τεταρτημόριο) στις προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισμό είναι σχεδόν οκταπλάσια στην Ελλάδα από ό,τι στην ευρωζώνη. Επιπρόσθετα, οι περιορισμοί στη ρευστότητα, η δυσχερής χρηματοοικονομική κατάσταση και η δύσκολη πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα επηρεάζουν θετικά και σημαντικά τις προσδοκίες των καταναλωτών στην Ελλάδα και στην ευρωζώνη.

Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι η επίδραση των τριών αυτών παραγόντων είναι πολύ μεγαλύτερη για τους Έλληνες καταναλωτές σε σχέση με εκείνους στην ευρωζώνη.

Συνολικά, τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι οι προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών για τον πληθωρισμό συσχετίζονται θετικά με την ηλικία, το χαμηλό επίπεδο εισοδήματος, τους περιορισμούς στη ρευστότητα, τις δυσχερείς χρηματοοικονομικές συνθήκες και τη δύσκολη πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αποκαλύπτοντας τι οδηγεί τους Έλληνες καταναλωτές να έχουν απαισιόδοξες προσδοκίες για τον πληθωρισμό.

Η ύπαρξη συντρόφου στο νοικοκυριό αυξάνει τις προσδοκίες των ελληνικών νοικοκυριών για τον πληθωρισμό, αλλά δεν υπάρχει στατιστικά σημαντική επίδραση στην ευρωζώνη. Από την άλλη πλευρά, ενώ στην ευρωζώνη το φύλο (στην περίπτωση των γυναικών), το μέγεθος του νοικοκυριού και το χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού αυξάνουν τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, τα νοικοκυριά με στεγαστικό δάνειο έχουν χαμηλότερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Όμως στην Ελλάδα το φύλο, το επίπεδο του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και το στεγαστικό δάνειο δεν συσχετίζονται με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό.

Συμπερασματικά, οι υψηλότερες προσδοκίες των καταναλωτών στην Ελλάδα (σε σύγκριση με την ευρωζώνη) συσχετίζονται με μια πιο απαισιόδοξη άποψη για το εισόδημα, τη χρηματοοικονομική κατάσταση, την επάρκεια ρευστότητας και την πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αυτό συνάδει με τη μελέτη των Coibionetal. (2023), που υποστηρίζει ότι γενικά οι καταναλωτές δεν έχουν την τάση να συνδέουν τον υψηλό πληθωρισμό με υψηλότερη ζήτηση και μεγαλύτερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης.

Αντίθετα, συνδέουν τον πληθωρισμό με άσχημες ειδήσεις και με μια πιο απαισιόδοξη πρόβλεψη για την οικονομία και τη χρηματοοικονομική τους κατάσταση. Επιπρόσθετα, οι Έλληνες καταναλωτές ηλικίας 35-54 και 55+, που έχουν τις μεγαλύτερες προσδοκίες για τον πληθωρισμό, είναι εκείνοι που επηρεάστηκαν περισσότερο.